--- --- --- --- --- ---
Αν μπείτε μέσα σε οποιαδήποτε λειτουργία Χριστιανικής Εκκλησίας θα παρατηρήσετε ότι συνήθως ξεκινά τραγουδώντας ύμνους ή χορωδίες, τραγούδια δοξολογίας και λατρείας. Προετοιμάζοντας το ποίμνιο για το κήρυγμα που θα ακολουθήσει, ο υπεύθυνος λατρείας διαλέγει τους ύμνους που πρόκειται να τραγουδηθούν. Οι ίδιοι καθορίζουν πότε θα ξεκινήσει κάθε ύμνος και πόσο θα διαρκέσει. Οι συμμετέχοντες στο κοινό δεν έχουν καμία επίδραση στο περιεχόμενο ή την διάρκεια του μέρους αυτού της λειτουργίας. Όπως θα δούμε στην πρώτη εκκλησία η λατρεία ήταν στα χέρια όλων των ανθρώπων του λαού του Θεού. Η εκκλησία ως σώμα οδηγούσε στην υμνωδία, ήταν μια διαδικασία όπου όλοι μαζί καθόριζαν ελεύθερα το περιεχόμενό της, δεν ήταν ένα επαγγελματικό γεγονός που οδηγούσε κάποιος ειδικός.
Η προέλευση της χορωδίας
Όλα ξεκίνησαν να αλλάζουν με την άνοδο των κληρικών και την έλευση της Χριστιανικής χορωδίας η οποία χρονολογείται ήδη από τον τέταρτο αιώνα. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του Κωνσταντίνου αναπτύχθηκαν και εκπαιδεύτηκαν οι χορωδίες οι οποίες βοηθούσαν στην εκτέλεση του μυστηρίου της Ευχαριστίας. Προερχόταν από Ρωμαϊκό έθιμο και ειδικότερα από τις αυτοκρατορικές τελετές όπου γινόταν η χρήση χορωδιών. Οι ρίζες ωστόσο της χορωδίας βρίσκονται στους αρχαίους παγανιστικούς Ελληνικούς ναούς και την Ελληνική τραγωδία. Έτσι κατά τον Μεσαίωνα, ακριβώς όπως και στην αρχαία Ελλάδα, το κύριο κεφαλόβρυσο του δράματος ήταν στην θρησκευτική λειτουργία. Η ίδια η καθολική λειτουργία ήταν ένα δραματικό θέαμα: το ιερό ήταν μια ιερή σκηνή, οι μετέχοντες φορούσαν άμφια με πολλούς συμβολισμούς, οι ιερείς και οι ακόλουθοι έμπαιναν σε διάλογο μεταξύ τους και υπήρχαν και οι αντιφωνικές απαντήσεις από την χορωδία προς την χορωδία ή ακόμη και οι αντιφωνίες μεταξύ διαφορετικών χορωδιών μεταξύ τους, αναπαράγοντας έτσι ένα ιερό Διονυσιακό έργο.
Με την έλευση της χορωδίας στην Χριστιανική εκκλησία, η υμνωδία δεν γινόταν πια από όλους τους μετέχοντες στην συνάθροιση αλλά από ομάδα κληρικών που αποτελείτο από εκπαιδευμένους τραγουδιστές. Μέχρι το 367μΧ η συναθροιστική υμνωδία είχε πια σταματήσει.
Οι παπικές χορωδίες ξεκίνησαν τον 5ο αιώνα. Ο Γρηγόριος ο Μέγας όταν έγινε Πάπας προς τα τέλη του 6ου αιώνα προχώρησε στην αναδιοργάνωση της Schola Cantorum. Η εκπαίδευση κρατούσε εννέα χρόνια. Οι σπουδαστές έπρεπε να απομνημονεύσουν κάθε ύμνο που τραγουδούσαν, μεταξύ των οποίων και ο περίφημος Γρηγοριανός Ύμνος. Ο Γρηγόριος αφαίρεσε και τα τελευταία ιμάτια συναθροιστικής υμνωδίας καθώς πίστευε ότι αποτελούσε μια λειτουργία που έπρεπε να γίνεται μόνο από καλά εκπαιδευμένους τραγουδιστές. Έτσι οι άνθρωποι του Θεού έγιναν θεατές όχι μόνο στην διακονία του λόγου αλλά και σε αυτή της υμνωδίας. Δυστυχώς αυτό το αρχαιοελληνικό πνεύμα της σιωπηλής παρακολούθησης ενός θεάματος ζει ακόμη και σήμερα σε πολλές εκκλησίες.
Η επικήδεια θρηνωδία και η ακολουθία
Η επικήδεια θρηνωδία έχει και αυτή παγανιστικές ρίζες. Εισήλθε στην εκκλησιαστική πρακτική στις αρχές του τρίτου αιώνα. Κατά τις ημέρες του Κωνσταντίνου υιοθετήθηκαν από την εκκλησία τα Ρωμαϊκά έθιμα για τον γάμο και την κηδεία. Ο Τερτυλλιανός αντετίθεντο στην εξόδιο ακολουθία επειδή είχε παγανιστική προέλευση. Ακόμη και ο επικήδειος λόγος αποτελεί έθιμο με παγανιστικές ρίζες. Ήταν κοινή πρακτική για τους Ρωμαίους παγανιστές να προσλαμβάνουν κάποιον λόγιο για να βγάλει έναν λόγο στην κηδεία ενός αγαπημένου προσώπου.
Η συμβολή της Μεταρρύθμισης
Η κύρια συνεισφορά της Μεταρρύθμισης ήταν η επαναφορά της υμνωδίας από το σύνολο της συνάθροισης με την συνοδεία μουσικών οργάνων. Η χορωδία διατήρησε την θέση της υποστηρίζοντας και οδηγώντας την λατρεία. Εν συνεχεία τον ρόλο της καθοδήγησης της λατρείας ανέλαβε το εκκλησιαστικό μουσικό όργανο.
Πριν τον Μεσαίωνα δεν υπάρχει καταγραφή ύπαρξης μουσικών οργάνων στην εκκλησία. Οι πρώτοι μάλιστα εκκλησιαστικοί πατέρες δεν έβλεπαν τα μουσικά όργανα με ιδιαίτερα καλό μάτι γιατί θεωρούσαν ότι συνδέονται με την ανηθικότητα και την ειδωλολατρία. Με την θέση αυτή συμφωνούσε ο Καλβίνος και έτσι για 2 αιώνες μετά την Μεταρρύθμιση στις Καλβινικές εκκλησίες η ψαλμωδία γινόταν χωρίς την χρήση μουσικών οργάνων.
Οι χορωδίες άνθισαν ιδιαίτερα περί τα μέσα του 17ου αιώνα και εκείνη την περίοδο η χορωδία ανέλαβε και ξεχωριστές θέσεις από την υπόλοιπη συνάθροιση για να ξεχωρίζουν από την υπόλοιπη συνάθροιση και να αναδεικνύεται το κύρος τους στην λειτουργία. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα εμφανίστηκαν στην Αμερική και οι πρώτες παιδικές χορωδίες.
Η προέλευση της Ομάδας Λατρείας
Σε πολλές σύγχρονες εκκλησίες η χορωδία έχει αντικατασταθεί από την ομάδα λατρείας. Οι στίχοι συνήθως προβάλλονται σε μια οθόνη και οι ύμνοι επιλέγονται πριν την λειτουργία. Στις εκκλησίες αυτές με τον όρο λατρεία σημαίνει ότι η συνάθροιση ακολουθεί ψέλνοντας τα κομμάτια που έχουν επιλεγεί από την ομάδα αυτή. Η λατρεία και δοξολογία διαρκεί από 20 έως 40 λεπτά. Συνήθως καθώς η ομάδα κατεβαίνει στο τέλος της λατρείας, περνά ο δίσκος προσφορών και η λειτουργία συνεχίζεται με το κήρυγμα. Σε όλη την υπόλοιπη διάρκεια της συνάθροισης λοιπόν επικρατεί ο ποιμένας (που συνήθως είναι και ο κήρυκας).
Η ρίζες της ομάδας λατρείας βρίσκονται στο 1965 όταν ιδρύθηκε το Calvary Chapel. Ο ιδρυτής του δόγματος αυτού, ο Chuck Smith, ξεκίνησε μια διακονία για χίπηδες τους οποίους καλούσε να κουρδίσουν τα όργανά τους και να παίξουν πια μια νέα μουσική από αυτή που γνώριζαν, μέσα στην εκκλησία. Τους έδωσε μια σκηνή και τους επέτρεψε να παίζουν σε παραστάσεις Κυριακές βράδυ. Αυτά τα νέα μουσικά σχήματα ονομάστηκαν τελικά ομάδες λατρείας και δοξολογίας. Δεν απαιτήθηκε πολύς χρόνος μετά από αυτό για να κυριαρχήσουν τα μουσικά όργανα στην θέση του εκκλησιαστικού οργάνου.
Ποιο είναι το πρόβλημα λοιπόν;
Ποιο είναι το κακό λοιπόν με το να υπάρχει ένας οδηγός λατρείας και η ομάδα του; Κανένα... αρκεί κάθε μέλος της εκκλησίας να είναι ευχαριστημένο με αυτή την πρακτική. Παρόλα αυτά αρκετοί είναι οι Χριστιανοί εκείνοι που νιώθουν ότι με την πρακτική αυτή "κλέβεται" από το σώμα μια ζωτική λειτουργία: το να διαλέξουν και να κάνουν από μόνοι τους την υμνωδία, να έχουν την λατρεία στα χέρια τους, να επιτρέψουν στον Ιησού να κατευθύνει την υμνωδία της εκκλησίας Του αντί να την κατευθύνει ένας μόνο άνθρωπος.
Ας δούμε πως βλέπει ο Παύλος την συνάθροιση της εκκλησίας τον 1ο αιώνα: "Όταν συνέρχεστε, κάθε ένας από σας έχει ψαλμό, έχει διδασκαλία, έχει γλώσσα, έχει αποκάλυψη, έχει ερμηνεία· όλα ας γίνονται για οικοδομή" (Α Κορινθίους 14:26) και "Και μη μεθάτε με κρασί, στο οποίο υπάρχει ασωτία· αλλά, γίνεστε πλήρεις με το Πνεύμα, μιλώντας μεταξύ σας με ψαλμούς και ύμνους και πνευματικές ωδές, τραγουδώντας και ψάλλοντας με την καρδιά σας στον Κύριο· ευχαριστώντας πάντοτε για όλα τον Θεό και Πατέρα στο όνομα του Κυρίου Ιησού Χριστού· καθώς ο ένας θα υποτάσσεται στον άλλον με φόβο Θεού" (Εφεσ. 5:18-21).
Όταν οι ύμνοι λατρείας μπορούν να ανακοινωθούν, να ξεκινήσουν και να κατευθυνθούν μόνο από τους ταλαντούχους, τότε αυτό το τμήμα της λατρείας γίνεται περισσότερο σαν ψυχαγωγικό σόου παρά συμμετοχική λατρεία. Και μόνο όσοι κρίνονται ικανοί επιτρέπεται να συμμετέχουν στην διακονία της οδήγησης της συνάθροισης με ύμνους. Πρέπει να τονίσουμε ότι σύμφωνα με την Γραφή, η ψαλμωδία ανήκει στα χέρια όλων των πιστών του λαού του Θεού.
Εγώ ( Frank Viola) επί 20 χρόνια συμμετέχω σε συναθροίσεις εκκλησιών στις οποίες κάθε μέλος έχει διδαχθεί πώς να ξεκινήσει έναν ύμνο αυθόρμητα. Απλά φανταστείτε: κάθε αδερφός ή αδερφή να είναι ελεύθερος να ξεκινήσει έναν ύμνο υπό την καθοδήγηση του Χριστού, ακόμη μπορεί να γράψει τον δικό του ύμνο και να τον φέρει στην συνάθροιση για να τον μοιραστεί μαζί με τους υπόλοιπους. Η λατρεία κινείται με όμορφη ροή, ελεύθερα χωρίς συγκεκριμένη λίστα αλλά όπως το Πνεύμα μας οδηγεί. Κάπως έτσι πρέπει να ήταν το κλίμα και στην εκκλησία του 1ου αιώνα όπως το βλέπουμε στις Γραφές μας.
Η επικήδεια θρηνωδία έχει και αυτή παγανιστικές ρίζες. Εισήλθε στην εκκλησιαστική πρακτική στις αρχές του τρίτου αιώνα. Κατά τις ημέρες του Κωνσταντίνου υιοθετήθηκαν από την εκκλησία τα Ρωμαϊκά έθιμα για τον γάμο και την κηδεία. Ο Τερτυλλιανός αντετίθεντο στην εξόδιο ακολουθία επειδή είχε παγανιστική προέλευση. Ακόμη και ο επικήδειος λόγος αποτελεί έθιμο με παγανιστικές ρίζες. Ήταν κοινή πρακτική για τους Ρωμαίους παγανιστές να προσλαμβάνουν κάποιον λόγιο για να βγάλει έναν λόγο στην κηδεία ενός αγαπημένου προσώπου.
Η συμβολή της Μεταρρύθμισης
Η κύρια συνεισφορά της Μεταρρύθμισης ήταν η επαναφορά της υμνωδίας από το σύνολο της συνάθροισης με την συνοδεία μουσικών οργάνων. Η χορωδία διατήρησε την θέση της υποστηρίζοντας και οδηγώντας την λατρεία. Εν συνεχεία τον ρόλο της καθοδήγησης της λατρείας ανέλαβε το εκκλησιαστικό μουσικό όργανο.
Πριν τον Μεσαίωνα δεν υπάρχει καταγραφή ύπαρξης μουσικών οργάνων στην εκκλησία. Οι πρώτοι μάλιστα εκκλησιαστικοί πατέρες δεν έβλεπαν τα μουσικά όργανα με ιδιαίτερα καλό μάτι γιατί θεωρούσαν ότι συνδέονται με την ανηθικότητα και την ειδωλολατρία. Με την θέση αυτή συμφωνούσε ο Καλβίνος και έτσι για 2 αιώνες μετά την Μεταρρύθμιση στις Καλβινικές εκκλησίες η ψαλμωδία γινόταν χωρίς την χρήση μουσικών οργάνων.
Οι χορωδίες άνθισαν ιδιαίτερα περί τα μέσα του 17ου αιώνα και εκείνη την περίοδο η χορωδία ανέλαβε και ξεχωριστές θέσεις από την υπόλοιπη συνάθροιση για να ξεχωρίζουν από την υπόλοιπη συνάθροιση και να αναδεικνύεται το κύρος τους στην λειτουργία. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα εμφανίστηκαν στην Αμερική και οι πρώτες παιδικές χορωδίες.
Η προέλευση της Ομάδας Λατρείας
Σε πολλές σύγχρονες εκκλησίες η χορωδία έχει αντικατασταθεί από την ομάδα λατρείας. Οι στίχοι συνήθως προβάλλονται σε μια οθόνη και οι ύμνοι επιλέγονται πριν την λειτουργία. Στις εκκλησίες αυτές με τον όρο λατρεία σημαίνει ότι η συνάθροιση ακολουθεί ψέλνοντας τα κομμάτια που έχουν επιλεγεί από την ομάδα αυτή. Η λατρεία και δοξολογία διαρκεί από 20 έως 40 λεπτά. Συνήθως καθώς η ομάδα κατεβαίνει στο τέλος της λατρείας, περνά ο δίσκος προσφορών και η λειτουργία συνεχίζεται με το κήρυγμα. Σε όλη την υπόλοιπη διάρκεια της συνάθροισης λοιπόν επικρατεί ο ποιμένας (που συνήθως είναι και ο κήρυκας).
Η ρίζες της ομάδας λατρείας βρίσκονται στο 1965 όταν ιδρύθηκε το Calvary Chapel. Ο ιδρυτής του δόγματος αυτού, ο Chuck Smith, ξεκίνησε μια διακονία για χίπηδες τους οποίους καλούσε να κουρδίσουν τα όργανά τους και να παίξουν πια μια νέα μουσική από αυτή που γνώριζαν, μέσα στην εκκλησία. Τους έδωσε μια σκηνή και τους επέτρεψε να παίζουν σε παραστάσεις Κυριακές βράδυ. Αυτά τα νέα μουσικά σχήματα ονομάστηκαν τελικά ομάδες λατρείας και δοξολογίας. Δεν απαιτήθηκε πολύς χρόνος μετά από αυτό για να κυριαρχήσουν τα μουσικά όργανα στην θέση του εκκλησιαστικού οργάνου.
Ποιο είναι το πρόβλημα λοιπόν;
Ποιο είναι το κακό λοιπόν με το να υπάρχει ένας οδηγός λατρείας και η ομάδα του; Κανένα... αρκεί κάθε μέλος της εκκλησίας να είναι ευχαριστημένο με αυτή την πρακτική. Παρόλα αυτά αρκετοί είναι οι Χριστιανοί εκείνοι που νιώθουν ότι με την πρακτική αυτή "κλέβεται" από το σώμα μια ζωτική λειτουργία: το να διαλέξουν και να κάνουν από μόνοι τους την υμνωδία, να έχουν την λατρεία στα χέρια τους, να επιτρέψουν στον Ιησού να κατευθύνει την υμνωδία της εκκλησίας Του αντί να την κατευθύνει ένας μόνο άνθρωπος.
Ας δούμε πως βλέπει ο Παύλος την συνάθροιση της εκκλησίας τον 1ο αιώνα: "Όταν συνέρχεστε, κάθε ένας από σας έχει ψαλμό, έχει διδασκαλία, έχει γλώσσα, έχει αποκάλυψη, έχει ερμηνεία· όλα ας γίνονται για οικοδομή" (Α Κορινθίους 14:26) και "Και μη μεθάτε με κρασί, στο οποίο υπάρχει ασωτία· αλλά, γίνεστε πλήρεις με το Πνεύμα, μιλώντας μεταξύ σας με ψαλμούς και ύμνους και πνευματικές ωδές, τραγουδώντας και ψάλλοντας με την καρδιά σας στον Κύριο· ευχαριστώντας πάντοτε για όλα τον Θεό και Πατέρα στο όνομα του Κυρίου Ιησού Χριστού· καθώς ο ένας θα υποτάσσεται στον άλλον με φόβο Θεού" (Εφεσ. 5:18-21).
Όταν οι ύμνοι λατρείας μπορούν να ανακοινωθούν, να ξεκινήσουν και να κατευθυνθούν μόνο από τους ταλαντούχους, τότε αυτό το τμήμα της λατρείας γίνεται περισσότερο σαν ψυχαγωγικό σόου παρά συμμετοχική λατρεία. Και μόνο όσοι κρίνονται ικανοί επιτρέπεται να συμμετέχουν στην διακονία της οδήγησης της συνάθροισης με ύμνους. Πρέπει να τονίσουμε ότι σύμφωνα με την Γραφή, η ψαλμωδία ανήκει στα χέρια όλων των πιστών του λαού του Θεού.
Εγώ ( Frank Viola) επί 20 χρόνια συμμετέχω σε συναθροίσεις εκκλησιών στις οποίες κάθε μέλος έχει διδαχθεί πώς να ξεκινήσει έναν ύμνο αυθόρμητα. Απλά φανταστείτε: κάθε αδερφός ή αδερφή να είναι ελεύθερος να ξεκινήσει έναν ύμνο υπό την καθοδήγηση του Χριστού, ακόμη μπορεί να γράψει τον δικό του ύμνο και να τον φέρει στην συνάθροιση για να τον μοιραστεί μαζί με τους υπόλοιπους. Η λατρεία κινείται με όμορφη ροή, ελεύθερα χωρίς συγκεκριμένη λίστα αλλά όπως το Πνεύμα μας οδηγεί. Κάπως έτσι πρέπει να ήταν το κλίμα και στην εκκλησία του 1ου αιώνα όπως το βλέπουμε στις Γραφές μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου