Συνεχίζοντας την μελέτη του εν λόγω βιβλίου προχωράω στο κεφάλαιο που αφορά τον ποιμένα: "το εμπόδιο στην λειτουργία κάθε μέλους της εκκλησίας" (όπως αναφέρουν οι συγγραφείς)
Ο τίτλος του κεφαλαίου είναι αρκετά καυστικός. Προτού καταδικάσουμε το κεφάλαιο αυτό από τον τίτλο του, ας δούμε τα περιεχόμενά του.
--- --- --- --- --- ---
Ο ποιμένας μιας εκκλησίας δεσπόζει σε τέτοιο βαθμό στο μυαλό των Χριστιανών που πολλές φορές είναι πιο γνωστός σε αυτούς και από τον ίδιο τον Ιησού Χριστό, τον εξυμνούν περισσότερο και είναι πιο έμπιστος και από τον Ιησού στην συνείδησή τους. Αφαιρέστε τον ποιμένα από τις περισσότερες Προτεσταντικές εκκλησίες και θα τις δείτε να βρίσκονται σε κατάσταση πανικού.
Στην Γραφή δεν υπάρχει ούτε ένα εδάφιο που να υποστηρίζει την ύπαρξη του ποιμένα όπως τον συναντάμε στις ημέρες μας. Σε όλες τις αναφορές που ακολουθούν ως ποιμένα εννοούμε τον ρόλο όπως αυτός έχει διαμορφωθεί στις ημέρες μας και δεν μιλάμε για τους μεμονωμένους ανθρώπους που κατέχουν αυτή την θέση.
Η θέση του ποιμένα αναφέρεται στην Βίβλο, σωστά;
- Το μόνο εδάφιο που αναφέρεται στην λέξη "ποιμένας" (αναφερόμενη σε ανθρώπους και όχι στον Ιησού) σε ολόκληρη την Καινή Διαθήκη βρίσκεται στην επιστολή προς Εφεσίους 4:11 "Κι αυτός έδωσε άλλους μεν αποστόλους, άλλους δε προφήτες, άλλους δε ευαγγελιστές, άλλους δε ποιμένες και δασκάλους"
- Η λέξη στο συγκεκριμένο εδάφιο βρίσκεται σε πληθυντικό αριθμό και υποδηλώνει ότι στην εκκλησία υπάρχουν πολλοί που έχουν την ιδιότητα αυτή και όχι ένας μόνο.
- Η λέξη ποιμένας περιγράφει μια συγκεκριμένη λειτουργία, δεν είναι τίτλος που απονέμεται σε κάποιον, ούτε περιγράφει κάποιο συγκεκριμένο γραφείο. Σίγουρα στο εδάφιο αυτό ο Παύλος δεν οραματίζεται ένα ποιμενικό γραφείο αλλά μία από τις λειτουργίες μέσα στο σώμα της εκκλησίας. Οι ποιμένες είναι αυτοί που γαλουχούν και φροντίζουν τα πρόβατα του Θεού.
- Το συγκεκριμένο εδάφιο δεν παρέχει καμία πληροφόρηση (ορισμό ή περιγραφή) ως προς το ποιοι είναι οι ποιμένες.
- Κατά τον πρώτο αιώνα μ.Χ. οι ποιμένες στην εκκλησία ήταν τοπικοί πρεσβύτεροι και επιτηρητές της εκκλησίας
Από που ήρθε λοιπόν ο ποιμένας;
Αν λοιπόν ο σύγχρονος ποιμένας δεν υπήρχε στην πρώτη εκκλησία, τότε από που ήρθε; Και πώς κατάφερε να αναδειχθεί σε μια τόσο προέχουσα θέση μέσα στην Χριστιανική πίστη; Με την πτώση του ανθρώπου ήρθε και η έμφυτη επιθυμία του ανθρώπου να έχει κάποιον φυσικό ηγέτη που να τον φέρνει στον Θεό. Αυτό μπορούμε να το δούμε σε πολλές περιπτώσεις στην Παλαιά Διαθήκη. Ο σπόρος του σύγχρονου ποιμένα μπορεί όμως να ανιχνευθεί στην Καινή Διαθήκη στην περίπτωση του Διοτρεφή ο οποίος "αρεσκόταν σε πρωτεία" ανάμεσα στους Χριστιανούς (Γ Ιωάν. 9-10). Μαζί με την ανθρώπινη αναζήτηση για κάποιον άνθρωπο στην θέση του πνευματικού μεσολαβητή βρίσκεται και η εμμονή για τον ιεραρχικό τρόπο ηγεσίας. Όλες οι αρχαίες κουλτούρες ήταν ιεραρχικές στις κοινωνικές τους δομές σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Δυστυχώς, οι μεταποστολικοί Χριστιανοί υιοθέτησαν και προσάρμοσαν τις δομές αυτές στην εκκλησιαστική τους ζωή όπως θα δούμε παρακάτω.
Η γέννηση του κανόνα για έναν μόνο επίσκοπο
Μέχρι τον δεύτερο αιώνα η εκκλησία δεν είχε επίσημη ηγεσία. Αδιαμφισβήτητα είχε ηγέτες. Η ηγεσία όμως ήταν ανεπίσημη υπό την έννοια ότι δεν υπήρχαν θρησκευτικά γραφεία ούτε κοινωνιολογικές κενές θέσεις για να καλυφθούν. Αν το σκεφτούμε αυτό τότε η εκκλησία του πρώτου αιώνα ήταν κάτι το περίεργο. Ήταν θρησκευτικές ομάδες χωρίς ιερέα, ναό ή θυσίες. Οι Χριστιανοί ήταν αυτοί που καθοδηγούσαν την εκκλησία υπό την άμεση ηγεσία του Χριστού. Οι ηγέτες της ήταν οργανικοί, χωρίς τίτλους και γνωρίζονταν από την υπηρεσία τους και την πνευματική τους ωριμότητα, όχι από κάποιον τίτλο ή την ύπαρξη ενός γραφείου.
Μέσα στο ποίμνιο λοιπόν υπήρχαν οι πρεσβύτεροι (ή ποιμένες ή επίσκοποι) αλλά ήταν άντρες σε ίση θέση με τους υπόλοιπους Χριστιανούς. Ανάμεσά τους δεν υπήρχε ιεραρχία. Πολλές φορές ανάμεσά τους υπήρχαν και απεσταλμένοι από άλλες εκκλησίες (απόστολοι).
Η εκκλησιαστική ηγεσία ξεκίνησε να επισημοποιείται περίπου την εποχή που πέθαναν οι περιοδεύοντες αποστολικοί εργάτες. Στα τέλη του πρώτου με αρχές δεύτερου αιώνα οι τοπικοί πρεσβύτεροι ξεκίνησαν να ανέρχονται ως οι μόνοι "διάδοχοι" του ηγετικού ρόλου που έπαιξαν οι αποστολικοί εργάτες. Σιγά σιγά η εκκλησία ξεκίνησε να διολισθαίνει προς την υιοθέτηση των οργανωτικών δομών που είχαν οι περιβάλλοντες πολιτισμοί.
Στην αλλαγή αυτή καταλυτικά έδρασε ο Ιγνάτιος της Αντιόχειας. Αυτός ανέβασε έναν από τους πρεσβυτέρους σε κάθε εκκλησία σε θέση υψηλότερη των υπολοίπων. Ο πρεσβύτερος αυτός έλαβε τον τίτλο του επισκόπου και ανέλαβε όλες τις αρμοδιότητες που μέχρι τότε ασκούσε το σώμα των πρεσβυτέρων. Για τον Ιγνάτιο ο επίσκοπος στεκόταν στην θέση του Θεού ενώ οι πρεσβύτεροι κατείχαν την θέση των δώδεκα αποστόλων. Ο επίσκοπος ήταν αυτός που θα εκτελούσε το Δείπνο του Κυρίου, θα βάπτιζε, θα ενέκρινε γάμους, θα κήρυττε. Κατά τον Ιγνάτιο ο επίσκοπος αποτελούσε την λύση για να διαλύονται οι αιρέσεις και να εγγυηθεί η ενότητα της εκκλησίας. Μέχρι τα μέσα του δεύτερου αιώνα η θέση του επισκόπου υιοθετήθηκε από τις περισσότερες εκκλησίες, ενώ μέχρι το τέλος του τρίτου η θέση αυτή επικράτησε παντού. Ο επίσκοπος έγινε τελικά ο κύριος διαχειριστής και διανομέας του πλούτου της εκκλησίας. Ήταν ο υπεύθυνος για την διδαχή της πίστης. Η συνάθροιση από συμμετοχική μετατράπηκε σε παθητική και παρακολουθούσε απλά τον επίσκοπο να λειτουργεί.
Από Πρεσβύτερος ... Ιερέας
Ο Κλημέντιος της Ρώμης ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε την λέξη "λαϊκοί" για να διαχωρίσει τους διακόνους. Υποστήριζε δε ότι η τάξη των ιερέων της Παλαιάς Διαθήκης θα έπρεπε να βρει εκπλήρωση στην Χριστιανική εκκλησία. Ο Τερτυλλιανός, από την άλλη, ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε την λέξη "κληρικός" για να διαχωρίσει μια ιδιαίτερη τάξη Χριστιανών.
Η Καινή Διαθήκη, όμως, ποτέ δεν κάνει χρήση των λέξεων "Κληρικοί" και "Λαϊκοί" και δεν υποστηρίζει σε καμία περίπτωση την λογική ότι υπάρχουν αυτοί που διακονούν (κληρικοί) και αυτοί οι οποίοι διακονούνται (λαϊκοί).
Σύντομα οι επίσκοποι ξεκίνησαν να ονομάζονται ιερείς.
Ο Κυπριανός δίδασκε ότι ο επίσκοπος δεν έχει κανέναν ανώτερο παρά μόνο τον Θεό. Ήταν υπόλογος στον Θεό και μόνο. Όποιος αποχωριζόταν από τον επίσκοπο, αποχώριζε τον εαυτό του από τον Θεό. Επίσης δίδασκε ότι σε κάθε επίσκοπο αναλογούσε ένα μερίδιο του ποιμνίου του Κυρίου.
Λίγο μετά την σύνοδο της Νίκαιας το 325μ.Χ. οι επι΄σκοποι ξεκίνησαν να μεταφέρουν την ευθύνη για το Δείπνο του Κυρίου στους πρεσβύτερους. Οι πρεσβύτεροι έγιναν ουσιαστικά οι βοηθοί του επισκόπου βοηθώντας τον να εξασκήσει την εξουσία του στις εκκλησίες του. Επειδή λοιπόν οι πρεσβύτεροι ήταν αυτοί που μοίραζαν το Δείπνο του Κυρίου άρχισαν να ονομάζονται και αυτοί ιερείς. Το πιο αναπάντεχο γεγονός ήταν ότι ο επίσκοπος άρχισε να θεωρείται ως ο αρχιερέας που μπορούσε να συγχωρεί αμαρτίες.
έως τον τέταρτο αιώνα η ιεραρχία αυτή κυριάρχησε στην Χριστιανική πίστη. Στην κεφαλή της εκκλησίας στεκόταν ο επίσκοπος, κάτω από αυτόν το σώμα των πρεσβυτέρων και κάτω από αυτούς οι διάκονοι. Πιο χαμηλά ιεραρχικά από όλους αυτούς ήταν οι Λαϊκοί.
Στην προσπάθεια της ενίσχυσης του θεσμού πια του επισκόπου ο Κυπριανός έθετε το ζήτημα ότι για τους επισκόπους υπήρχε μια αλλεπάλληλη διαδοχή που βλέποντάς την αντίστροφα έφτανε κάποιος μέχρι τον Απόστολο Πέτρο. Ο Κυπριανός χρησιμοποίησε την επίσημη γλώσσα της ιεροσύνης της Παλαιάς Διαθήκης για να δικαιολογήσει την τακτική του αυτή. Χρησιμοποιούσε δε την λέξη "ιερατείο", όπως άλλωστε και οι Τερτυλλιανός (160-225μΧ) και Ιππόλυτος (170 - 236μΧ), για να περιγράψει το σύνολο των πρεσβυτέρων και των επισκόπων. Η αντίθετη προς την Καινή Διαθήκη άποψη, ότι υπήρχε ένα θεϊκά διορισμένο άτομο που να μεσολαβεί μεταξύ Θεού και ανθρώπων, ξεκίνησε από τον Κυπριανό. Στον Κυπριανό επίσης βρίσκει και την προέλευσή της η ιδέα ότι όταν ο ιερέας προσφέρει την Ευχαριστία, στην πραγματικότητα προσφέρει την θυσία του Χριστού εκ μέρους της συνάθροισης..
Ο ρόλος του Ιερέα
Κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα ηπήρξε μια μετατόπιση κατά την οποία οι πρεσβύτεροι ξεκίνησαν να αναπαριστούν τους ιερωμένους ενώ οι επίσκοποι ήταν πια απασχολημένοι με πολιτικά καθήκοντα. Οι ιερείς πια στέκονταν στην θέση του Θεού και έλεγχαν τα θρησκευτικά μυστήρια. Στις εποχές εκείνες βρίσκει και την γέννησή της η έκφραση "hoc est corpus meum" (αυτό είναι το σώμα μου) που χρησιμοποιούσε ο Αμβρόσιος του Μιλάνου, ο οποίος μετέδιδε την αντίληψη ότι κατά το Δείπνο του Κυρίου, με μυστήριο τρόπο το ψωμί και το κρασί μετατρέπονταν σε πραγματικό φυσικό σώμα και αίμα Χριστού. Σύμφωνα με τον Αμβρόσιο απαιτείτο ένας ιερέας ο οποίος ήταν προικισμένος με ειδικές δυνάμεις για να καλεί τον Θεό από τους Ουρανούς να μπει στον άρτο.
Η επίδραση της Ελληνο-Ρωμαϊκής κουλτούρας
Η Ελληνο-Ρωμαϊκή κουλτούρα που περικύκλωνε τους πρώτους Χριστιανούς ενίσχυσε την διαβαθμισμένη ιεραρχία. Η ανθρώπινη ιεραρχία και η "επίσημη" διακονία κατάφεραν να ιδρυματοποιήσουν την εκκλησία του Ιησού Χριστού. Μέχρι την έλευση του 4ου αιώνα τα στοιχεία αυτά κατάφεραν να σκληρύνουν τις αρτηρίες της ζώσας εκκλησίας του Θεού εντός της οποίας η διακονία ήταν λειτουργική, οδηγούμενη από το Πνεύμα, οργανική και μοιραζόμενη από όλους τους πιστούς. Μέχρι τις αρχές του 5ου αιώνα η ιδέα της ιεροσύνης όλων των πιστών είχε εγκαταλειφθεί από την Χριστιανική κοινότητα και η πρόσβαση προς τον Θεό ελεγχόταν από την κάστα των ιερέων. Στο διάστημα αυτό άλλαξε και ο ρόλος των επισκόπων οι οποίοι εξουσίαζαν την εκκλησία με τον ίδιο τρόπο που οι Ρωμαίοι κυβερνήτες κυβερνούσαν τις διοικητικές τους περιφέρειες.
Ο Κωνσταντίνος και η Ρωμαϊκή ιεραρχία
Σύντομα μετά την άνοδο του Κωνσταντίνου στον θρόνο στις αρχές του 4ου αιώνα, η εκκλησία έγινε μια ολοκληρωμένη ιεραρχικά οργανωμένη κοινότητα. Η ιδρυματοποίηση των Χριστιανικών εκκλησιών ήταν σταδιακή αλλά τα στοιχεία που συνετέλεσαν στην ιδρυματοποίησή της ήταν ήδη υπάρχοντα μέσα στις ανθρώπινες κοινωνίες.
Το παράδειγμα που ακολουθήθηκε μέχρι τον 4ο αιώνα ήταν αυτό της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος οργάνωσε την εκκλησία σε επισκοπές ακολουθώντας τον σχεδιασμό της αυτοκρατορίας η οποία χωριζόταν σε διοικητικές περιφέρειες.
Όλα αυτά έρχονταν σε αντίθεση με τον τρόπο που ο Χριστός είχε οραματιστεί την εκκλησία Του. Ο Ιησούς ερχόμενος στην ανθρώπινη ιστορία εξάλειψε τόσο την ιδέα του θρησκευτικού επαγγελματισμού όσο και την ιεραρχική μορφή ηγεσίας.
Ο Κωνσταντίνος και η εξύμνηση του κλήρου
Το να είναι κάποιος Χριστιανός υπό την βασιλεία του Κωνσταντίνου ήταν προτέρημα. Ήταν "της μόδας" να έχει κάποιος το θρήσκευμα του αυτοκράτορα. Όσοι δε ήταν ανάμεσα στους κληρικούς λάμβαναν μεγάλα πλεονεκτήματα. Οι κληρικοί λάμβαναν τις ίδιες τιμές που αποδίδονταν στους υψηλόβαθμους επισήμους της αυτοκρατορίας ή και τον αυτοκράτορα τον ίδιο και οι επίσκοποι έλαβαν περισσότερες εξουσίες από ότι οι κατά τόπους Ρωμαίοι κυβερνήτες. Ο Κωνσταντίνος επίσης θέσπισε και την ετήσια αποζημίωση των κληρικών. Το 313 μ.Χ. προχώρησε στο μέτρο σύμφωνα με το οποίο οι Χριστιανοί κληρικοί δεν πλήρωναν φόρους, κάτι που μέχρι τότε ίσχυε μόνο για τους παγανιστές ιερείς. Επί της εποχής του Κωνσταντίνου οι κληρικοί πια είχαν το γόητρο να κατέχουν θέσεις σε γραφεία, απολάμβαναν τον διαχωρισμό τους από τον λαό ως μια ευνοούμενη τάξη και είχαν την ισχύ μιας πλούσιας ελίτ. Το να είναι κανείς μέλος του κλήρου έγινε περισσότερο επιλογή καριέρας παρά απάντηση σε ένα κάλεσμα.
Μια εσφαλμένη διχοτόμηση
Υπό τον Κωνσταντίνο η Χριστιανοσύνη ήταν αναγνωρισμένη και τιμημένη από την πολιτεία. Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ της εκκλησίας και του κόσμου έγινε δυσδιάκριτη. Η Χριστιανική πίστη δεν ήταν πια μια θρησκεία της μειοψηφίας. Πλέον προστευόταν από τον αυτοκράτορα. Ως συνέπεια στην εκκλησία εισήλθαν άτομα για τα οποία ήταν αμφίβολο το αν είχαν ειλικρινά μεταστραφεί στον Κύριο. Η Χριστιανική ζωή χωρίστηκε σε δύο μέρη: το κοσμικό και το πνευματικό - το βέβηλο και το ιερό.
Έως τις αρχές του 3ου αιώνα το κενό μεταξύ κληρικών και λαϊκών είχε ανοίξει έως του σημείου χωρίς επιστροφή. Οι κληρικοί ήταν οι εκπαιδευμένοι ηγέτες της εκκλησίας - οι φύλακες της ορθοδοξίας - οι άρχοντες και διδάσκαλοι του κόσμου. Είχαν στην κατοχή τους δώρα και χάρες που δεν δίδονταν σε κατώτερους θνητούς. Οι δε λαϊκοί ήταν Χριστιανοί κατώτερης τάξεως, χωρίς εκπαίδευση. Αυτή η εσφαλμένη διχοτόμηση οδήγησε στη βαθιά λανθασμένη ιδέα ότι υπήρχαν ιερά επαγγέλματα (κάλεσμα στην "διακονία") και κοινά επαγγέλματα (κάλεσμα για κοσμικά λειτουργήματα).
Η πλάνη της χειροτονίας
Τον 4ο αιώνα, η θεολογία και η διακονία αποτελούσαν τομείς που ήταν μόνο διαθέσιμοι στους ιερείς. Για τους λαϊκούς είχαν μείνει η εργασία και ο πόλεμος. Η τελετουργία που καθιερώθηκε για το πέρασμα στο ιερό βασίλειο των ιερέων ήταν η χειροτονία.
Τα πράγματα δεν είχαν όμως έτσι στην πρώτη εκκλησία. Εκεί οι πρεσβύτεροι αναδύονταν σε μια εκκλησία μέσα από το πέρασμα του χρόνου. Δεν διοριζόντουσαν σε κάποιο εξωτερικό γραφείο. Αναγνωρίζονταν από όλους για την πνευματική ωριμότητά τους και την πνευματική υπηρεσία στην εκκλησία. Σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη η αναγνώριση συγκεκριμένων χαρισματικών μελών είναι μια διαδικασία οργανική και ενστικτώδης. Κάθε μέλος πρέπει να έχει διάκριση για να αναγνωρίσει αυτούς γύρω του που είναι κατάλληλα προικισμένοι από τον Θεό για τις διάφορες διακονίες.
Οι πρεσβύτεροι αναγνωρίζονταν στην εκκλησία της Γαλατίας (Πράξ. 14:23)
Η χειροτονία που βλέπουμε στην Κ.Δ. φέρει την ιδέα της πιστοποίησης και της δημόσιας αναγνώρισης μιας υπηρεσίας που ήδη συνέβαινε. Φέρει επίσης την ιδέα της ευλογίας. Η δημόσια αναγνώριση λοιπόν των πρεσβυτέρων και των άλλων διακόνων συνοδευόταν τυπικά με την επίθεση των χεριών των αποστολικών εργατών.
Η χειροτονία όμως πήρε εντελώς διαφορετικό ρόλο τον 3ο αιώνα. Μετατράπηκε σε μια επίσημη Χριστιανική τελετή. Μέχρι τον 4ο αιώνα είχαν πια υιοθετηθεί για την τελετή της χειροτονίας ειδικά συμβολικά άμφια και μεγάλη επισημότητα. Από που όμως αντιγράφηκε μια τέτοια τελετή; Από το Ρωμαϊκό έθιμο της ανάδειξης αντρών στην ανάληψη καθηκόντων ενός δημόσιου γραφείου. Η όλη διαδικασία της χειροτονίας, μέχρι σε επίπεδο απαγγελλόμενης λέξης, έρχονται κατευθείαν από τον Ρωμαϊκό πολιτικό κόσμο. Η τελετή της χειροτονίας έγινε κατανοητή ως αυτή που καθιστά την ουσιαστική διαφορά μεταξύ ενός "λαϊκού" και ενός ιερέα. Μέσω αυτής οι ιερείς είχαν το δικαίωμα να εκτελούν τα μυστήρια, πιστευόταν μάλιστα ότι ο ιερέας που εκτελεί την θεία υπηρεσία έπρεπε να είναι ο πιο τέλειος και άγιος άνθρωπος από όλους τους Χριστιανούς. Με την χειροτονία η ροή της θείας χάριτος έρεε μέσω του ιερέα γεγονός που τον καθιστούσε ένα άξιο αγγείο για χρήση του από τον Θεό.
Με βάση έγγραφα του 4ου αιώνα, οι ιερείς είχαν ήδη φτάσει σε σημείο να θεωρούνται οι εκπρόσωποι του Θεού στην γη. Η διαφοροποίησή τους από τον υπόλοιπο κόσμο αναδείχθηκε όταν πια υιοθέτησαν ειδικά ιερατικά άμφια. Έτσι ξεχώριζαν από τους απλούς λαϊκούς εντός και εκτός ναού.
Με βάση την Κ.Δ. ο Παύλος δεν είχε γνώση κάποιας χειροτονίας μέσω της οποίας απονέμονται διακονικές ή κληρικές δυνάμεις για να ενδυναμώσουν έναν Χριστιανό. Οι πρεσβύτεροι του 1ου αιώνα δεν έλαβαν ποτέ κάτι που να μοιάζει καν με την χειροτονία των ημερών μας. Δεν εξυψώνονταν υπεράνω του υπόλοιπου ποιμνίου. Ήταν αυτοί που υπηρετούσαν ανάμεσά του. Ήταν αυτοί που ορίζονταν δημόσια από τους αποστολικούς εργάτες και αναγνωρίζονταν ως αυτοί που ενδιαφέρονταν για το σώμα της εκκλησίας. Ήταν απλά μια αναγνώριση μιας ήδη υπάρχουσας λειτουργίας. Δεν είχε να κάνει με μεταφορά συγκεκριμένων δυνάμεων ούτε ήτα κάτι που διαρκούσε εφ' όρου ζωής. Το αποτέλεσμα πάντως, είτε μιλάμε για τον ιερέα του Καθολικισμού, είτε για τον ποιμένα του προτεσταντισμού, ήταν το ίδιο: η πιο σημαντικές διακονίες περιορίζονται για τους λίγους "ειδικούς" πιστούς. Στην Κ.Δ. πουθενά δεν βρίσκουμε ότι το κήρυγμα, η βάπτιση ή η διεξαγωγή του Δείπνου του Κυρίου είναι κάτι που μπορούν να εκτελέσουν κάποιοι ξεχωριστοί άνθρωποι. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι οι κοινοί πιστοί, που γενικά δεν έχουν κατάλληλη εκπαίδευση και αγνοούν πολλά πράγματα, μένουν στο έλεος επαγγελματιών κληρικών.
Η Μεταρρύθμιση
Οι Μεταρρυθμιστές του 16ου αιώνα αμφισβήτησαν την ιεροσύνη του Καθολικισμού. Αμφισβήτησαν την ιδέα ότι ο ιερέας έχει ειδικές δυνάμεις που να μετατρέπουν το ψωμί και το κρασί σε σώμα και αίμα Χριστού. Απέρριψαν την αποστολική διαδοχή που ισχυριζόταν ότι είχε ο Καθολικισμός. Ενθάρρυναν τον γάμο των κληρικών. Αναθεώρησαν την λειτουργία για να δώσουν μεγαλύτερη συμμετοχή στην συνάθροιση. Επίσης κατάργησαν το γραφείο του επισκόπου και μείωσαν τον ιερέα στην θέση του πρεσβύτερου.
Δυστυχώς όμως, οι μεταρρυθμιστές διατήρησαν τον διαχωρισμό κληρικών/λαϊκών και αναβίωσαν τον κανόνα του ενός επισκόπου ντύνοντάς τον με νέα ενδύματα. Η κραυγή της Μεταρρύθμισης ήταν η ιεροσύνη όλων των πιστών κάτι που αποκαταστάθηκε μερικώς. Οι Λούθηρος, Καλβίνος και Ζβίγκλι δίδασκαν ότι κάθε μεμονωμένος πιστός έχει άμεση πρόσβαση στον Θεό χωρίς την ανάγκη κάποιου ανθρώπου ως μεσίτη. Δεν προχώρησαν όμως στην αποκατάσταση της ιεροσύνης όλων των πιστών. Αναφερόμαστε στην ευλογημένη αλήθεια ότι κάθε Χριστιανός είναι μέλος της τάξης εκείνης που μοιράζεται τον Λόγο του Θεού ο ένας με τον άλλον (την πρακτική αυτή την αναβίωσαν οι Αναβαπτιστές και αυτό αποτέλεσε τον λόγο που τόσο τα καθολικά όσο και τα προτεσταντικά σπαθιά βάφτηκαν με το αίμα των ανθρώπων αυτών). Με την ρητορική τους οι Μεταρρυθμιστές δήλωναν ότι όλοι οι πιστοί ήταν ιερείς και διάκονοι. Με τις πράξεις όμως το αρνήθηκαν αυτό καθώς πίστευαν ότι η "διακονία" ήταν φυλαγμένη για αυτούς που "είχαν κληθεί" και "χειροτονηθεί". Ο Λούθηρος έλεγε ότι αυτός που κηρύττει έπρεπε να έχει εκπαιδευθεί κατάλληλα. Όπως και οι Καθολικοί, οι Μεταρρυθμιστές πίστευαν ότι μόνο ο "χειροτονημένος διάκονος" μπορούσε να κηρύττει, να βαπτίζει, και να κάνει το Δείπνο του Κυρίου.
Οι Αναβαπτιστές όπως προαναφέραμε πίστευαν στην ιεροσύνη όλων των πιστών. Πίστευαν ότι κάθε πιστός είχε δικαίωμα να σηκωθεί να μιλήσει σε μια συνάθροιση και όχι μόνο ένας "ειδικός" πιστός. Ο Λούθηρος αποθάρρυνε την πρακτική αυτή και έφτασε στο σημείο να πει ότι η πρακτική αυτή "ήρθε από τον λάκο της κολάσεως και όσοι ήταν ένοχοι αυτής έπρεπε να θανατωθούν". Εν ολίγοις οι Μεταρρυθμιστές διατήρησαν την ιδέα ότι η χειροτονία ήταν το κλειδί για να έχει κάποιος εξουσία μέσα στην εκκλησία.
Όπως γινόταν και με τον καθολικό ιερέα, ο Μεταρρυθμισμένος διάκονος εθεωρείτο από την εκκλησία ως "ο άνθρωπος του Θεού", ο άνθρωπος που αμειβόταν για να λειτουργεί ως μεσίτης μεταξύ του Θεού και του λαού Του.
Από Ιερέας... Ποιμένας
Οι όροι που αρχικά αποδόθηκαν για τον πρώην ιερέα του Καθολικισμού από τους Μεταρρυθμιστές ήταν κήρυκας, διάκονος, ποιμένας. Ο τελευταίος ήταν αυτός που είχε επικρατήσει μέχρι την έλευση του 18ου αιώνα. Οι Μεταρρυθμιστές πίστευαν ότι ο ποιμένας ήταν η κεφαλή της εκκλησίας και κατείχε θεία δύναμη και εξουσία. Δεν μιλούσε εξ ονόματός του αλλά εξ ονόματος του Θεού.
Ο Λούθηρος πίστευε ότι η εκκλησία ήταν απλά μια συνάθροιση ανθρώπων που ακούν στο κήρυγμα. Έκανε μάλιστα και μια ανησυχητική δήλωση: "Τα αυτιά είναι τα μόνα όργανα που έχει ο Χριστιανός".
Η ειρωνεία εδώ είναι ότι ο Καλβίνος θρηνούσε για την Καθολική εκκλησία επειδή έχτισε τα όσε έπραττε πάνω σε ανθρώπινες επινοήσεις αντί για την Βίβλο. Ο Καλβίνος όμως έκανε ακριβώς το ίδιο πράγμα. Από αυτή την άποψη τόσο οι Καθολικοί όσο και οι Προτεστάντες είναι εξίσου ένοχοι αφού βασίζουν τις λειτουργίες τους στην ανθρώπινη παράδοση.
Στην σύγχρονη εκκλησία η ποιμαντορική φροντίδα, η ποιμαντορική συμβουλευτική και η Χριστιανική ψυχολογία πέφτουν όλα στους ώμους ενός ανθρώπου, του ποιμένα. Αντίθετα στην πρώτη εκκλησία όλα αυτά τα βάρη μοιράζονταν από το σύνολο του σώματος της εκκλησίας μεταξύ των οποίων βρίσκονταν οι πρεσβύτεροι.
Πώς ο ρόλος του Ποιμένα Βλάπτει την Ζωή του Σώματος της Εκκλησίας
Ο αντιβιβλικός διαχωρισμός κληρικών/λαϊκών έχει κάνει ανείπωτη ζημιά στο σώμα του Χριστού. Έχει χωρίσει την κοινότητα των πιστών σε Χριστιανούς πρώτης και δεύτερης τάξης. Η διακονία του ενός αντρός είναι εντελώς ξένη προς την Γραφή. Είμαστε ζώντες λίθοι, όχι νεκροί. Το γραφείο του Ποιμένα όμως έχει μεταμορφώσει το σώμα σε λίθους που δεν μπορούν να αναπνεύσουν. Έχει μετατρέψει το σώμα σε έναν μουγκό θεατή. Το γραφείο του ποιμένα έχει αγνοήσει το κύριο θέμα της επιστολή ς προς Εβραίους, το τέλος της παλαιάς ιεροσύνης. Έχει καταστήσει άκαρπη την διδασκαλία από τα κεφάλαια 12-14 της Α Κορ. όπου κάθε μέλος της εκκλησίας έχει και το δικαίωμα και το προνόμιο να διακονεί στην συνάθροιση. Έχει κενώσει το μήνυμα του 2ου κεφαλαίου της Α Πετρ. ότι κάθε αδερφός ή αδερφή είναι ένας εν ισχύ ιερέας. Κάθε πιστός είναι ιερέας, όχι μόνο ενώπιον του Θεού αλλά και ο ένας προς τον άλλον. Ο Ιησούς Χριστός είναι η μόνη κεφαλή της εκκλησίας.
Πώς ο Ποιμένας Βλάπτει τον Εαυτό Του
Ενδεικτικά αναφέρουμε τα παρακάτω στατιστικά στοιχεία που αφορούν τους ποιμένες της Αμερικής.
Τα πράγματα δεν είχαν όμως έτσι στην πρώτη εκκλησία. Εκεί οι πρεσβύτεροι αναδύονταν σε μια εκκλησία μέσα από το πέρασμα του χρόνου. Δεν διοριζόντουσαν σε κάποιο εξωτερικό γραφείο. Αναγνωρίζονταν από όλους για την πνευματική ωριμότητά τους και την πνευματική υπηρεσία στην εκκλησία. Σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη η αναγνώριση συγκεκριμένων χαρισματικών μελών είναι μια διαδικασία οργανική και ενστικτώδης. Κάθε μέλος πρέπει να έχει διάκριση για να αναγνωρίσει αυτούς γύρω του που είναι κατάλληλα προικισμένοι από τον Θεό για τις διάφορες διακονίες.
Οι πρεσβύτεροι αναγνωρίζονταν στην εκκλησία της Γαλατίας (Πράξ. 14:23)
Η χειροτονία που βλέπουμε στην Κ.Δ. φέρει την ιδέα της πιστοποίησης και της δημόσιας αναγνώρισης μιας υπηρεσίας που ήδη συνέβαινε. Φέρει επίσης την ιδέα της ευλογίας. Η δημόσια αναγνώριση λοιπόν των πρεσβυτέρων και των άλλων διακόνων συνοδευόταν τυπικά με την επίθεση των χεριών των αποστολικών εργατών.
Η χειροτονία όμως πήρε εντελώς διαφορετικό ρόλο τον 3ο αιώνα. Μετατράπηκε σε μια επίσημη Χριστιανική τελετή. Μέχρι τον 4ο αιώνα είχαν πια υιοθετηθεί για την τελετή της χειροτονίας ειδικά συμβολικά άμφια και μεγάλη επισημότητα. Από που όμως αντιγράφηκε μια τέτοια τελετή; Από το Ρωμαϊκό έθιμο της ανάδειξης αντρών στην ανάληψη καθηκόντων ενός δημόσιου γραφείου. Η όλη διαδικασία της χειροτονίας, μέχρι σε επίπεδο απαγγελλόμενης λέξης, έρχονται κατευθείαν από τον Ρωμαϊκό πολιτικό κόσμο. Η τελετή της χειροτονίας έγινε κατανοητή ως αυτή που καθιστά την ουσιαστική διαφορά μεταξύ ενός "λαϊκού" και ενός ιερέα. Μέσω αυτής οι ιερείς είχαν το δικαίωμα να εκτελούν τα μυστήρια, πιστευόταν μάλιστα ότι ο ιερέας που εκτελεί την θεία υπηρεσία έπρεπε να είναι ο πιο τέλειος και άγιος άνθρωπος από όλους τους Χριστιανούς. Με την χειροτονία η ροή της θείας χάριτος έρεε μέσω του ιερέα γεγονός που τον καθιστούσε ένα άξιο αγγείο για χρήση του από τον Θεό.
Με βάση έγγραφα του 4ου αιώνα, οι ιερείς είχαν ήδη φτάσει σε σημείο να θεωρούνται οι εκπρόσωποι του Θεού στην γη. Η διαφοροποίησή τους από τον υπόλοιπο κόσμο αναδείχθηκε όταν πια υιοθέτησαν ειδικά ιερατικά άμφια. Έτσι ξεχώριζαν από τους απλούς λαϊκούς εντός και εκτός ναού.
Με βάση την Κ.Δ. ο Παύλος δεν είχε γνώση κάποιας χειροτονίας μέσω της οποίας απονέμονται διακονικές ή κληρικές δυνάμεις για να ενδυναμώσουν έναν Χριστιανό. Οι πρεσβύτεροι του 1ου αιώνα δεν έλαβαν ποτέ κάτι που να μοιάζει καν με την χειροτονία των ημερών μας. Δεν εξυψώνονταν υπεράνω του υπόλοιπου ποιμνίου. Ήταν αυτοί που υπηρετούσαν ανάμεσά του. Ήταν αυτοί που ορίζονταν δημόσια από τους αποστολικούς εργάτες και αναγνωρίζονταν ως αυτοί που ενδιαφέρονταν για το σώμα της εκκλησίας. Ήταν απλά μια αναγνώριση μιας ήδη υπάρχουσας λειτουργίας. Δεν είχε να κάνει με μεταφορά συγκεκριμένων δυνάμεων ούτε ήτα κάτι που διαρκούσε εφ' όρου ζωής. Το αποτέλεσμα πάντως, είτε μιλάμε για τον ιερέα του Καθολικισμού, είτε για τον ποιμένα του προτεσταντισμού, ήταν το ίδιο: η πιο σημαντικές διακονίες περιορίζονται για τους λίγους "ειδικούς" πιστούς. Στην Κ.Δ. πουθενά δεν βρίσκουμε ότι το κήρυγμα, η βάπτιση ή η διεξαγωγή του Δείπνου του Κυρίου είναι κάτι που μπορούν να εκτελέσουν κάποιοι ξεχωριστοί άνθρωποι. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι οι κοινοί πιστοί, που γενικά δεν έχουν κατάλληλη εκπαίδευση και αγνοούν πολλά πράγματα, μένουν στο έλεος επαγγελματιών κληρικών.
Η Μεταρρύθμιση
Οι Μεταρρυθμιστές του 16ου αιώνα αμφισβήτησαν την ιεροσύνη του Καθολικισμού. Αμφισβήτησαν την ιδέα ότι ο ιερέας έχει ειδικές δυνάμεις που να μετατρέπουν το ψωμί και το κρασί σε σώμα και αίμα Χριστού. Απέρριψαν την αποστολική διαδοχή που ισχυριζόταν ότι είχε ο Καθολικισμός. Ενθάρρυναν τον γάμο των κληρικών. Αναθεώρησαν την λειτουργία για να δώσουν μεγαλύτερη συμμετοχή στην συνάθροιση. Επίσης κατάργησαν το γραφείο του επισκόπου και μείωσαν τον ιερέα στην θέση του πρεσβύτερου.
Δυστυχώς όμως, οι μεταρρυθμιστές διατήρησαν τον διαχωρισμό κληρικών/λαϊκών και αναβίωσαν τον κανόνα του ενός επισκόπου ντύνοντάς τον με νέα ενδύματα. Η κραυγή της Μεταρρύθμισης ήταν η ιεροσύνη όλων των πιστών κάτι που αποκαταστάθηκε μερικώς. Οι Λούθηρος, Καλβίνος και Ζβίγκλι δίδασκαν ότι κάθε μεμονωμένος πιστός έχει άμεση πρόσβαση στον Θεό χωρίς την ανάγκη κάποιου ανθρώπου ως μεσίτη. Δεν προχώρησαν όμως στην αποκατάσταση της ιεροσύνης όλων των πιστών. Αναφερόμαστε στην ευλογημένη αλήθεια ότι κάθε Χριστιανός είναι μέλος της τάξης εκείνης που μοιράζεται τον Λόγο του Θεού ο ένας με τον άλλον (την πρακτική αυτή την αναβίωσαν οι Αναβαπτιστές και αυτό αποτέλεσε τον λόγο που τόσο τα καθολικά όσο και τα προτεσταντικά σπαθιά βάφτηκαν με το αίμα των ανθρώπων αυτών). Με την ρητορική τους οι Μεταρρυθμιστές δήλωναν ότι όλοι οι πιστοί ήταν ιερείς και διάκονοι. Με τις πράξεις όμως το αρνήθηκαν αυτό καθώς πίστευαν ότι η "διακονία" ήταν φυλαγμένη για αυτούς που "είχαν κληθεί" και "χειροτονηθεί". Ο Λούθηρος έλεγε ότι αυτός που κηρύττει έπρεπε να έχει εκπαιδευθεί κατάλληλα. Όπως και οι Καθολικοί, οι Μεταρρυθμιστές πίστευαν ότι μόνο ο "χειροτονημένος διάκονος" μπορούσε να κηρύττει, να βαπτίζει, και να κάνει το Δείπνο του Κυρίου.
Οι Αναβαπτιστές όπως προαναφέραμε πίστευαν στην ιεροσύνη όλων των πιστών. Πίστευαν ότι κάθε πιστός είχε δικαίωμα να σηκωθεί να μιλήσει σε μια συνάθροιση και όχι μόνο ένας "ειδικός" πιστός. Ο Λούθηρος αποθάρρυνε την πρακτική αυτή και έφτασε στο σημείο να πει ότι η πρακτική αυτή "ήρθε από τον λάκο της κολάσεως και όσοι ήταν ένοχοι αυτής έπρεπε να θανατωθούν". Εν ολίγοις οι Μεταρρυθμιστές διατήρησαν την ιδέα ότι η χειροτονία ήταν το κλειδί για να έχει κάποιος εξουσία μέσα στην εκκλησία.
Όπως γινόταν και με τον καθολικό ιερέα, ο Μεταρρυθμισμένος διάκονος εθεωρείτο από την εκκλησία ως "ο άνθρωπος του Θεού", ο άνθρωπος που αμειβόταν για να λειτουργεί ως μεσίτης μεταξύ του Θεού και του λαού Του.
Από Ιερέας... Ποιμένας
Οι όροι που αρχικά αποδόθηκαν για τον πρώην ιερέα του Καθολικισμού από τους Μεταρρυθμιστές ήταν κήρυκας, διάκονος, ποιμένας. Ο τελευταίος ήταν αυτός που είχε επικρατήσει μέχρι την έλευση του 18ου αιώνα. Οι Μεταρρυθμιστές πίστευαν ότι ο ποιμένας ήταν η κεφαλή της εκκλησίας και κατείχε θεία δύναμη και εξουσία. Δεν μιλούσε εξ ονόματός του αλλά εξ ονόματος του Θεού.
Ο Λούθηρος πίστευε ότι η εκκλησία ήταν απλά μια συνάθροιση ανθρώπων που ακούν στο κήρυγμα. Έκανε μάλιστα και μια ανησυχητική δήλωση: "Τα αυτιά είναι τα μόνα όργανα που έχει ο Χριστιανός".
Η ειρωνεία εδώ είναι ότι ο Καλβίνος θρηνούσε για την Καθολική εκκλησία επειδή έχτισε τα όσε έπραττε πάνω σε ανθρώπινες επινοήσεις αντί για την Βίβλο. Ο Καλβίνος όμως έκανε ακριβώς το ίδιο πράγμα. Από αυτή την άποψη τόσο οι Καθολικοί όσο και οι Προτεστάντες είναι εξίσου ένοχοι αφού βασίζουν τις λειτουργίες τους στην ανθρώπινη παράδοση.
Στην σύγχρονη εκκλησία η ποιμαντορική φροντίδα, η ποιμαντορική συμβουλευτική και η Χριστιανική ψυχολογία πέφτουν όλα στους ώμους ενός ανθρώπου, του ποιμένα. Αντίθετα στην πρώτη εκκλησία όλα αυτά τα βάρη μοιράζονταν από το σύνολο του σώματος της εκκλησίας μεταξύ των οποίων βρίσκονταν οι πρεσβύτεροι.
Πώς ο ρόλος του Ποιμένα Βλάπτει την Ζωή του Σώματος της Εκκλησίας
Ο αντιβιβλικός διαχωρισμός κληρικών/λαϊκών έχει κάνει ανείπωτη ζημιά στο σώμα του Χριστού. Έχει χωρίσει την κοινότητα των πιστών σε Χριστιανούς πρώτης και δεύτερης τάξης. Η διακονία του ενός αντρός είναι εντελώς ξένη προς την Γραφή. Είμαστε ζώντες λίθοι, όχι νεκροί. Το γραφείο του Ποιμένα όμως έχει μεταμορφώσει το σώμα σε λίθους που δεν μπορούν να αναπνεύσουν. Έχει μετατρέψει το σώμα σε έναν μουγκό θεατή. Το γραφείο του ποιμένα έχει αγνοήσει το κύριο θέμα της επιστολή ς προς Εβραίους, το τέλος της παλαιάς ιεροσύνης. Έχει καταστήσει άκαρπη την διδασκαλία από τα κεφάλαια 12-14 της Α Κορ. όπου κάθε μέλος της εκκλησίας έχει και το δικαίωμα και το προνόμιο να διακονεί στην συνάθροιση. Έχει κενώσει το μήνυμα του 2ου κεφαλαίου της Α Πετρ. ότι κάθε αδερφός ή αδερφή είναι ένας εν ισχύ ιερέας. Κάθε πιστός είναι ιερέας, όχι μόνο ενώπιον του Θεού αλλά και ο ένας προς τον άλλον. Ο Ιησούς Χριστός είναι η μόνη κεφαλή της εκκλησίας.
Πώς ο Ποιμένας Βλάπτει τον Εαυτό Του
Ενδεικτικά αναφέρουμε τα παρακάτω στατιστικά στοιχεία που αφορούν τους ποιμένες της Αμερικής.
- 94% πιέζονται για να έχουν την ιδανική οικογένεια.
- 90% εργάζονται περισσότερο από 46 ώρες την εβδομάδα.
- 81% έχουν ανεπαρκή χρόνο με τις συζύγους τους.
- 80% πιστεύουν ότι η διακονία τους ως ποιμένες επηρεάζει αρνητικά την οικογένειά τους.
- 70% δεν έχουν κάποιον που να μπορούν να θεωρήσουν "κολλητό" φίλο.
- 70% έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση από όταν ξεκίνησαν την διακονία.
- 50% νιώθουν ανίκανοι να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις της δουλειάς τους.
- 80% έρχονται αντιμέτωποι με την κατάθλιψη.
- Άνω του 40% υποφέρουν από σύνδρομο burnout λόγω των τρελών ωραρίων και των μη ρεαλιστικών απαιτήσεων.
- 33% θεωρούν ότι η διακονία του ποιμένα αποτελεί άμεσο κίνδυνο για την οικογένειά του.
- 33% έχει σκεφτεί να παραιτηθεί της θέσης τους τον τελευταίο χρόνο.
- 40% των παραιτήσεων είναι εξαιτίας συνδρόμων burnout (νευρικός κλονισμός, κατάπτωση, εξάντληση)
Ο Ιησούς Χριστός ποτέ δεν είχε ως σκοπό να θέσει όλες τις διακονίες υπό έναν άνθρωπο, όπως γίνεται με τον ποιμένα των ημερών μας. Ποτέ δεν είχε σκοπό να επιφορτίσει με τέτοιο φορτίο οποιονδήποτε άνθρωπο.
Η θέση του ποιμένα όπως την γνωρίζουμε μπορεί να υπάρξει φωλιά ανεντιμότητας. Το ποίμνιο απαιτεί από τον ποιμένα να είναι πάντα ευχάριστος, πλήρως πνευματικός και διαθέσιμος στο λεπτό, να έχει μια τέλεια πειθαρχημένη οικογένεια, να μην γίνεται ποτέ πικρός. Πολλοί ποιμένες δέχονται τον ρόλο αυτό όπως οι ηθοποιοί τον ρόλο σε μια ελληνική τραγωδία.
Είναι πράγματι "μοναχικά στην κορυφή" και αυτό γιατί ο Θεός ποτέ δεν είχε σκοπό να υπάρχει κάποιος στην κορυφή, εκτός από τον Υιό Του. Στην πράξη ο ποιμένας των ημερών μας προσπαθεί ολομόναχος να υποστηρίξει και τις 58 αναφορές σε "αλλήλους" που βρίσκουμε στην Κ.Δ. Δεν είναι τυχαίο που πολλοί συνθλίβονται από ένα τέτοιο βάρος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου