Συνεχίζοντας την μελέτη του εν λόγω βιβλίου προχωράω στο κεφάλαιο που αφορά μια συνήθεια που ποτέ δεν είδα με καλό μάτι: το να ντύνεσαι καλά για την εκκλησία. Συχνά αναρωτιόμουν αν τελικά ο Θεός κοίταζε την μόδα ή τις καρδιές. Και αν όλοι σε μια εκκλησία φοράνε τα καλά τους, πόσο ανοικτή μπορεί να είναι αυτή σε κάποιον φτωχό που δεν έχει ρούχα να φορέσει; Προχωρώ στην μετάφραση των highlights του κεφαλαίου αυτού.
Το να στολιζόμαστε για να πάμε στην εκκλησία ως φαινόμενο ξεκίνησε τον 18ο αιώνα με την βιομηχανική επανάσταση και είχε επεκταθεί ευρέως μέχρι τα μέσα το 19ου. Εκείνη την περίοδο γεννήθηκε η μέση τάξη που μπορούσε να διαχωριστεί από τους χωριάτες για πρώτη φορά επιδεικνύοντας τα νέα και καλά ρούχα σε κάθε δημόσια κοινωνική εκδήλωση.
Στην αρχή κάποιοι Χριστιανοί αντιστάθηκαν στην νέα αυτή μόδα. Οι πρώτοι Μεθοδιστές και οι πρώτοι Βαπτιστές δίδασκαν μάλιστα ότι το να ντύνονται οι πιστοί με καλά ρούχα τις Κυριακές ήταν κάτι που λειτουργούσε διαχωριστικά μεταξύ των πτωχών και των πλουσίων. Παρ' όλες αυτές τις ενστάσεις όμως σύντομα οι Χριστιανοί ξεκίνησαν να φοράνε τα καλά τους όποτε είχαν την δυνατότητα. Το 1843 ο Horace Bushnell διατύπωσε την άποψη ότι η επιτήδευση και η φινέτσα ήταν ιδιότητες του Θεού και οι Χριστιανοί θα έπρεπε να τις μιμηθούν. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα να φοράνε οι πιστοί τα καλά τους για να πάνε στην εκκλησία. Η τάση που διαμορφώθηκε ήταν τόσο δυνατή που μέχρι και οι συντηρητικοί Μεθοδιστές ενέδωσαν.
Οι Χριστιανοί λοιπόν υιοθέτησαν το να φοράνε τα καλά τους για την Κυριακάτικη συνάθροιση από την περιβάλλουσα κουλτούρα, όπως κάνανε και με άλλες εξάλλου πρακτικές τους. Αποτελεί ξεκάθαρα το αποτέλεσμα της προσπάθειας της μέσης τάξης του 19ου αιώνα που ήθελε πολύ να είναι σαν τους σύγχρονούς τους αριστοκράτες, και να επιδεικνύουν την νέα τους βελτιωμένη κατάσταση με χρήση του ρουχισμού.
Ποιο είναι το πρόβλημα λοιπόν με την πρακτική αυτή;
Το πρόβλημα έγκειται στο τι αναπαριστά αυτή η πρακτική.
Πρώτα από όλα είναι ψευδής διαχωρισμός μεταξύ του κοσμικού και του ιερού. Το να σκέφτεται κάποιος ότι ο Θεός ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το αν ντύνεται κάποιος με ωραία υφάσματα για "να Τον συναντήσει", είναι παραβίαση της νέας διαθήκης.
Δεύτερον, το να φορά κανείς ελκυστικά, λαμπερά ρούχα τις Κυριακές, φωνάζει από μόνο του ένα ντροπιαστικό μήνυμα: ότι η εκκλησία είναι το μέρος όπου οι Χριστιανοί κρύβουν τον αληθινό τους εαυτό και ντύνονται όμορφα για να δείχνουν καλοί και ωραίοι. Δίνει στον οίκο του Θεού όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για μια θεατρική παράσταση: κοστούμια, μακιγιάζ, φροντιστές, φωτισμό, ταξιθέτες, ειδική μουσική, έναν υπεύθυνο τελετών, παραστάσεων και το διαφημιζόμενο πρόγραμμα.
Το να φοράμε τα καλά μας για την εκκλησία καταστρατηγεί την πραγματικότητα ότι η εκκλησία αποτελείται από πραγματικούς ανθρώπους με πολλά προβλήματα. Επίσης καλύπτει πιο βαθύ πρόβλημα: ότι ανατρέφει την αντίληψη ότι μπορεί να γινόμαστε κάπως "καλοί" επειδή ντυνόμαστε καλά για τον Θεό.
Τρίτον, το να ντυνόμαστε κινείται αντίθετα προς την απλότητα που αποτελούσα το σήμα κατατεθέν της πρώτης εκκλησίας. Οι πρώτοι Χριστιανοί δεν εφάρμοζαν μια τέτοια πρακτική. Αντιθέτως μάλιστα προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να αποτρέψουν οτιδήποτε θα έφερνε διαχωρισμό των τάξεων. Στην εκκλησία όλες οι κοινωνικές και ρατσιστικές διαφορές διαγράφονται. Ο Ιάκωβος στην επιστολή του επιτιμά τους πλούσιους που ντύνονται διαφορετικά από τους φτωχούς.
Δυστυχώς πολλοί Χριστιανοί έχουν την ψευδαίσθηση ότι δεν είναι θεοσεβές να ντύνεται κάποιος με καθημερινά, απλά ρούχα για την συνάθροιση της Κυριακής. Κατά όμοιο τρόπο οι Φαρισαίοι κατηγορούσαν τον Χριστό και τους μαθητές του ότι δεν ήταν θεοσεβείς επειδή δεν ακολουθούσαν τις παραδόσεις των πρεσβυτέρων. Το να πει κάποιος ότι ο Θεός περιμένει από τον λαό Του να ντυθεί με φίνα ρούχα για την συνάθροιση της εκκλησίας αποτελεί προσθήκη στις Γραφές και αποτελεί λόγια που ο Θεός ποτέ δεν είπε. Στην καλύτερη των περιπτώσεων μια τέτοια πρακτική είναι ανθρώπινη παράδοση.
Τα ρούχα των κληρικών
Οι Χριστιανοί κληρικοί δεν φορούσαν ρούχα που να τους ξεχωρίζουν από του λαϊκούς μέχρι την έλευση του Κωνσταντίνου. Το ντύσιμό τους δεν προέρχεται από τον τρόπο ένδυσης των ιερέων στην Π.Δ. αλλά από τον Ελληνο-Ρωμαϊκό κόσμο. Πρόκειται για την επίσημη ένδυση των κρατικών υπαλλήλων με αξίωμα την εποχή του Κωνσταντίνου, ένδυση που σύντομα υιοθέτησαν όλοι οι ιερείς και οι διάκονοι. Μέχρι την έλευση του Μεσαίωνα στα ειδικά αυτά άμφια αποδόθηκαν συμβολικά νοήματα. Κατά τον 7ο-8ο αιώνα τα άμφια έγιναν αποδεκτά ως ιερά αντικείμενα όμοια προς τα άμφια των ιερέων του Ναού στην Π.Δ. στην οποία οι ιερείς ανέτρεχαν για να δικαιολογήσουν την πρακτική τους αυτή. Σταδιακά, μέχρι την έλευση του 12ου αιώνα οι ιερείς άρχισαν να φοράνε ειδικές ενδυμασίες ακόμη και εκτός εκκλησίας για να ξεχωρίζουν από όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Τι άλλαξε κατά την Μεταρρύθμιση
Κατά την διάρκεια της Μεταρρύθμισης, η ρήξη με την παράδοση όσο αφορά τα άμφια των κληρικών ήταν αργή και σταδιακή. Στην θέση της ιερατικής σχολής υιοθετήθηκε η μαύρη τήβεννος. Ο Λουθηρανικός ποιμένας φορούσε επίσης ένα άσπρο πτυχωτό ύφασμα γύρω από τον λαιμό του.
Οι Μεταρρυθμιστές δεν κατάργησαν τα ειδικά άμφια λοιπόν. Ήταν απαραίτητα για τον ποιμένα ειδικά όταν επρόκειτο για την ώρα του Δείπνου του Κυρίου. Το ένδυμά του συμβόλιζε την πνευματική του εξουσία. Η τήβεννος διατηρήθηκε για πολλά χρόνια και την θέση της πήρε ένα κοντό ράσο την δεκαετία του 1940. Αυτό με την σειρά του αντικαταστάθηκε με το μαύρο ή γκρι κοστούμι. Στις αρχές του 20ου αιώνα διαδόθηκε αρκετά και το άσπρο κολάρο με ή χωρίς γραβάτα. Η προέλευσή του δεν ήταν από τους καθολικούς όπως πολλοί πιστεύουν αλλά από τους ιερείς της Αγγλικανικής εκκλησίας.
Είναι επιζήμια τα ειδικά ρούχα των κληρικών;
Αποτελούν χτύπημα στην καρδιά της εκκλησίας αφού διαχωρίζουν τον λαό του Θεού σε δύο τάξεις: τους "επαγγελματίες" και τους "μη-επαγγελματίες". Τόσο ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός όσο και οι μαθητές του δεν φόρεσαν ποτέ ειδικά ρούχα για να εντυπωσιάσουν τον Θεό ή να ξεχωρίσουν τους εαυτούς τους από τον λαό του Θεού. Η ένδυση με ειδικά ρούχα για θρησκευτικούς σκοπούς αποτελούσε χαρακτηριστικό των Γραμματέων και των Φαρισαίων. "Προσέχετε από τους γραμματείς, που θέλουν να περπατούν με επίσημες στολές, και αρέσκονται με τους χαιρετισμούς στις αγορές, και πρωτοκαθεδρίες στις συναγωγές, και τις πρώτες θέσεις στα δείπνα" (Λουκ. 20:46)
Επίλογος
Αν νιώθετε ότι με το να ντύνεστε με καλά ρούχα στις συναθροίσεις της εκκλησίας αποτελεί κάτι το θετικό και ότι μπορείτε να το κάνετε προς τον Θεό με αγνά κίνητρα τότε κάντε το. Αλλά θα πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί και να μην κοιτάτε υποτιμητικά ή να κρίνετε αυτούς που δεν φορούν ειδικά ενδύματα για τις συγκεντρώσεις αυτές.
--- --- --- --- --- ---
Στην αρχή κάποιοι Χριστιανοί αντιστάθηκαν στην νέα αυτή μόδα. Οι πρώτοι Μεθοδιστές και οι πρώτοι Βαπτιστές δίδασκαν μάλιστα ότι το να ντύνονται οι πιστοί με καλά ρούχα τις Κυριακές ήταν κάτι που λειτουργούσε διαχωριστικά μεταξύ των πτωχών και των πλουσίων. Παρ' όλες αυτές τις ενστάσεις όμως σύντομα οι Χριστιανοί ξεκίνησαν να φοράνε τα καλά τους όποτε είχαν την δυνατότητα. Το 1843 ο Horace Bushnell διατύπωσε την άποψη ότι η επιτήδευση και η φινέτσα ήταν ιδιότητες του Θεού και οι Χριστιανοί θα έπρεπε να τις μιμηθούν. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα να φοράνε οι πιστοί τα καλά τους για να πάνε στην εκκλησία. Η τάση που διαμορφώθηκε ήταν τόσο δυνατή που μέχρι και οι συντηρητικοί Μεθοδιστές ενέδωσαν.
Οι Χριστιανοί λοιπόν υιοθέτησαν το να φοράνε τα καλά τους για την Κυριακάτικη συνάθροιση από την περιβάλλουσα κουλτούρα, όπως κάνανε και με άλλες εξάλλου πρακτικές τους. Αποτελεί ξεκάθαρα το αποτέλεσμα της προσπάθειας της μέσης τάξης του 19ου αιώνα που ήθελε πολύ να είναι σαν τους σύγχρονούς τους αριστοκράτες, και να επιδεικνύουν την νέα τους βελτιωμένη κατάσταση με χρήση του ρουχισμού.
Ποιο είναι το πρόβλημα λοιπόν με την πρακτική αυτή;
Το πρόβλημα έγκειται στο τι αναπαριστά αυτή η πρακτική.
Πρώτα από όλα είναι ψευδής διαχωρισμός μεταξύ του κοσμικού και του ιερού. Το να σκέφτεται κάποιος ότι ο Θεός ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το αν ντύνεται κάποιος με ωραία υφάσματα για "να Τον συναντήσει", είναι παραβίαση της νέας διαθήκης.
Δεύτερον, το να φορά κανείς ελκυστικά, λαμπερά ρούχα τις Κυριακές, φωνάζει από μόνο του ένα ντροπιαστικό μήνυμα: ότι η εκκλησία είναι το μέρος όπου οι Χριστιανοί κρύβουν τον αληθινό τους εαυτό και ντύνονται όμορφα για να δείχνουν καλοί και ωραίοι. Δίνει στον οίκο του Θεού όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για μια θεατρική παράσταση: κοστούμια, μακιγιάζ, φροντιστές, φωτισμό, ταξιθέτες, ειδική μουσική, έναν υπεύθυνο τελετών, παραστάσεων και το διαφημιζόμενο πρόγραμμα.
Το να φοράμε τα καλά μας για την εκκλησία καταστρατηγεί την πραγματικότητα ότι η εκκλησία αποτελείται από πραγματικούς ανθρώπους με πολλά προβλήματα. Επίσης καλύπτει πιο βαθύ πρόβλημα: ότι ανατρέφει την αντίληψη ότι μπορεί να γινόμαστε κάπως "καλοί" επειδή ντυνόμαστε καλά για τον Θεό.
Τρίτον, το να ντυνόμαστε κινείται αντίθετα προς την απλότητα που αποτελούσα το σήμα κατατεθέν της πρώτης εκκλησίας. Οι πρώτοι Χριστιανοί δεν εφάρμοζαν μια τέτοια πρακτική. Αντιθέτως μάλιστα προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να αποτρέψουν οτιδήποτε θα έφερνε διαχωρισμό των τάξεων. Στην εκκλησία όλες οι κοινωνικές και ρατσιστικές διαφορές διαγράφονται. Ο Ιάκωβος στην επιστολή του επιτιμά τους πλούσιους που ντύνονται διαφορετικά από τους φτωχούς.
Δυστυχώς πολλοί Χριστιανοί έχουν την ψευδαίσθηση ότι δεν είναι θεοσεβές να ντύνεται κάποιος με καθημερινά, απλά ρούχα για την συνάθροιση της Κυριακής. Κατά όμοιο τρόπο οι Φαρισαίοι κατηγορούσαν τον Χριστό και τους μαθητές του ότι δεν ήταν θεοσεβείς επειδή δεν ακολουθούσαν τις παραδόσεις των πρεσβυτέρων. Το να πει κάποιος ότι ο Θεός περιμένει από τον λαό Του να ντυθεί με φίνα ρούχα για την συνάθροιση της εκκλησίας αποτελεί προσθήκη στις Γραφές και αποτελεί λόγια που ο Θεός ποτέ δεν είπε. Στην καλύτερη των περιπτώσεων μια τέτοια πρακτική είναι ανθρώπινη παράδοση.
Τα ρούχα των κληρικών
Οι Χριστιανοί κληρικοί δεν φορούσαν ρούχα που να τους ξεχωρίζουν από του λαϊκούς μέχρι την έλευση του Κωνσταντίνου. Το ντύσιμό τους δεν προέρχεται από τον τρόπο ένδυσης των ιερέων στην Π.Δ. αλλά από τον Ελληνο-Ρωμαϊκό κόσμο. Πρόκειται για την επίσημη ένδυση των κρατικών υπαλλήλων με αξίωμα την εποχή του Κωνσταντίνου, ένδυση που σύντομα υιοθέτησαν όλοι οι ιερείς και οι διάκονοι. Μέχρι την έλευση του Μεσαίωνα στα ειδικά αυτά άμφια αποδόθηκαν συμβολικά νοήματα. Κατά τον 7ο-8ο αιώνα τα άμφια έγιναν αποδεκτά ως ιερά αντικείμενα όμοια προς τα άμφια των ιερέων του Ναού στην Π.Δ. στην οποία οι ιερείς ανέτρεχαν για να δικαιολογήσουν την πρακτική τους αυτή. Σταδιακά, μέχρι την έλευση του 12ου αιώνα οι ιερείς άρχισαν να φοράνε ειδικές ενδυμασίες ακόμη και εκτός εκκλησίας για να ξεχωρίζουν από όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Τι άλλαξε κατά την Μεταρρύθμιση
Κατά την διάρκεια της Μεταρρύθμισης, η ρήξη με την παράδοση όσο αφορά τα άμφια των κληρικών ήταν αργή και σταδιακή. Στην θέση της ιερατικής σχολής υιοθετήθηκε η μαύρη τήβεννος. Ο Λουθηρανικός ποιμένας φορούσε επίσης ένα άσπρο πτυχωτό ύφασμα γύρω από τον λαιμό του.
Οι Μεταρρυθμιστές δεν κατάργησαν τα ειδικά άμφια λοιπόν. Ήταν απαραίτητα για τον ποιμένα ειδικά όταν επρόκειτο για την ώρα του Δείπνου του Κυρίου. Το ένδυμά του συμβόλιζε την πνευματική του εξουσία. Η τήβεννος διατηρήθηκε για πολλά χρόνια και την θέση της πήρε ένα κοντό ράσο την δεκαετία του 1940. Αυτό με την σειρά του αντικαταστάθηκε με το μαύρο ή γκρι κοστούμι. Στις αρχές του 20ου αιώνα διαδόθηκε αρκετά και το άσπρο κολάρο με ή χωρίς γραβάτα. Η προέλευσή του δεν ήταν από τους καθολικούς όπως πολλοί πιστεύουν αλλά από τους ιερείς της Αγγλικανικής εκκλησίας.
Είναι επιζήμια τα ειδικά ρούχα των κληρικών;
Αποτελούν χτύπημα στην καρδιά της εκκλησίας αφού διαχωρίζουν τον λαό του Θεού σε δύο τάξεις: τους "επαγγελματίες" και τους "μη-επαγγελματίες". Τόσο ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός όσο και οι μαθητές του δεν φόρεσαν ποτέ ειδικά ρούχα για να εντυπωσιάσουν τον Θεό ή να ξεχωρίσουν τους εαυτούς τους από τον λαό του Θεού. Η ένδυση με ειδικά ρούχα για θρησκευτικούς σκοπούς αποτελούσε χαρακτηριστικό των Γραμματέων και των Φαρισαίων. "Προσέχετε από τους γραμματείς, που θέλουν να περπατούν με επίσημες στολές, και αρέσκονται με τους χαιρετισμούς στις αγορές, και πρωτοκαθεδρίες στις συναγωγές, και τις πρώτες θέσεις στα δείπνα" (Λουκ. 20:46)
Επίλογος
Αν νιώθετε ότι με το να ντύνεστε με καλά ρούχα στις συναθροίσεις της εκκλησίας αποτελεί κάτι το θετικό και ότι μπορείτε να το κάνετε προς τον Θεό με αγνά κίνητρα τότε κάντε το. Αλλά θα πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί και να μην κοιτάτε υποτιμητικά ή να κρίνετε αυτούς που δεν φορούν ειδικά ενδύματα για τις συγκεντρώσεις αυτές.
!!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΘυμάμαι από μικρός σε Ορθόδοξες συνάξεις που οι καθώς πρέπει κυρίες του χωριού κάνανε επίδειξη στα πρώτα καθίσματα, ενώ ταυτόχρονα κάποιοι που δεν είχαν καλά ρούχα να βάλουν, ή κρύβονταν στο πίσω μέρος σε κάποια γωνιά, ή πολύ απλά δεν έρχονταν καθόλου. Από τότε μου χτυπάει το θέμα με το ντύσιμο. Τόση επίδειξη του καλού ρουχισμού για ποιον λόγο; Που ωφελεί; Νομίζω δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσο αρχικά μπορεί να σκεφτούμε.
Διαγραφή